زادروز زرتشت، پیامبر کهن ایرانی و بنیان‌گذار آیین زرتشتی، فرصتی ارزشمند برای بازنگری در تاثیرات فرهنگی و فلسفی این آیین در دنیای مدرن است. مفاهیمی مانند نبرد بین خیر و شر، ستایش آتش، دوگانگی نور و تاریکی و ارتباط با عناصر طبیعت، قرن‌هاست که در ادبیات، هنر و اسطوره‌شناسی شرق و غرب نفوذ داشته‌اند.
دنیای بازیهای ویدیویی نیز از این مفاهیم عمیق و غنی بی‌نصیب نمانده است. در برخی از بازیها، چه بهصورت مستقیم و چه در قالب نماد و الهام، ردپای آیین زرتشتی یا شخصیت زرتشت دیده می‌شود. در ادامه، به مناسبت زادروز زرتشت، مروری داریم بر بازیهایی که به‌گونه‌ای با این آیین باستانی ارتباط دارند.
1) Assassin’s Creed: Odyssey / Origins؛ بازتاب‌های فلسفی زرتشتی
در نسخه‌هایی از مجموعه Assassin’s Creed که به تمدن‌های باستانی اختصاص دارند، مانند Odyssey و Origins، مفاهیم نمادین مرتبط با آیین زرتشتی همچون دوگانگی خیر و شر، احترام به آتش و انتخاب سرنوشت بهصورت غیرمستقیم در داستان و فضاسازی دیده می‌شود. هرچند از زرتشت بهصورت مستقیم نام برده نمیشود، اما تأثیرات فلسفی این آیین در لایه‌های زیرین روایت قابل تشخیص است.
این اشارات غیرمستقیم نشان می‌دهند که سازندگان بازی با بهره‌گیری از نظام‌های فکری، اسطورهای و فلسفی باستان، تلاش کرده‌اند تا عمق و چندلایگی بیشتری به روایت تاریخی خود ببخشند. ترکیب عناصر زرتشتی با ساختار داستانی بازی، به تجربهای تأمل‌برانگیز و فراتر از یک ماجراجویی صرف منجر شده است.
2) Crusader Kings III؛ تجربه زرتشتی‌گری در قرون وسطی
در بازی Crusader Kings III، آیین زرتشتی بهعنوان یکی از ادیان موجود در نقشه سیاسی-مذهبی جهان قرون وسطایی قرار دارد. بازیکنان می‌توانند رهبران زرتشتی را انتخاب کرده و از مزایا و محدودیت‌های خاص این دین بهره ببرند. همچنین با انتخاب این آیین، مسیرهای داستانی و مکانیکهای خاصی فعال می‌شود که تجربه متفاوتی از گیمپلی ایجاد می‌کند.
3) Civilization VI؛ گسترش زرتشتی‌گری در امپراتوری دیجیتال
در بازی استراتژیک Civilization VI، آیین زرتشتی بهعنوان یکی از ادیان قابل انتخاب در ساختار بازی قرار دارد. بازیکنان می‌توانند زرتشتی‌گری را گسترش داده و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن مانند آتش مقدس، تمرکز بر پایداری فرهنگی و معنویت را در گیمپلی تجربه کنند. نمایش زرتشتی‌گری بهعنوان یک دین رسمی، جایگاه تاریخی و فرهنگی این آیین را در چارچوب جهانی بازی برجسته می‌کند.
حضور آیین زرتشتی در Civilization VI نه‌تنها به غنای فرهنگی بازی می‌افزاید، بلکه فرصتی فراهم می‌کند تا بازیکنان با یکی از کهن‌ترین ادیان جهان آشنا شوند. این انتخاب، بازی را از سطح یک استراتژی صرف فراتر می‌برد و آن را به ابزاری برای آشنایی با تنوع مذهبی و میراث معنوی تمدن‌های باستانی تبدیل می‌کند.
4) Smite؛ حضور اهورامزدا در میان خدایان
بازی Smite که یک عنوان MOBA با محوریت الهه‌ها و اسطوره‌های ملل مختلف است، در برخی نسخه‌های خاص یا مودهای غیررسمی، از شخصیت‌هایی مانند اهورامزدا استفاده کرده است. معرفی این شخصیت در کنار دیگر خدایان، نشان‌دهنده جایگاه فلسفی و اسطورهای آیین زرتشتی در میان روایت‌های جهانی است. هرچند این حضور رسمی نیست، اما خودِ ایده به‌کارگیری اهورامزدا بهعنوان قهرمان، اهمیت فرهنگی آن را نشان میدهد.
5) Prince of Persia Series؛ تأثیر فرهنگ ایران باستان
مجموعه محبوب Prince of Persia، هرچند مستقیماً به آیین زرتشتی اشاره نمیکند، اما به‌وضوح از اسطوره‌ها، فضاسازی و مفاهیم فرهنگی ایران باستان الهام گرفته است. عناصری مانند تقابل خیر و شر، مفهوم زمان، شن مقدس و عناصر طبیعی به‌شدت یادآور ساختار فکری زرتشتی هستند. این مجموعه به‌نوعی درونی‌ترین مفاهیم زرتشتی را در بطن روایت و گیمپلی خود بازتاب میدهد.
حضور پررنگ نمادها و فضاسازی‌های برگرفته از ایران باستان، به بازی هویتی منحصربه‌فرد بخشیده است که فراتر از سرگرمی، نوعی آشنایی فرهنگی و اسطورهای را نیز به مخاطب ارائه میدهد. حتی بدون اشاره مستقیم به زرتشت، روح این جهان‌بینی در تار و پود روایت بازی جریان دارد.
چرا آیین زرتشتی برای بازیسازان جذاب است؟
آیین زرتشتی با مفاهیم عمیق، چندلایه و داستانمحور، منبعی الهام‌بخش برای ساخت بازیهای ویدیویی محسوب می‌شود. برخی از دلایل جذابیت آن برای سازندگان عبارت‌اند از:
- تقابل خیر و شر در قالب اهورامزدا و اهریمن
- عنصر آتش بهعنوان نماد پاکی، روشنایی و حقیقت
- تأکید بر انتخاب آزاد انسان‌ها و مسئولیت در برابر اعمال
- هماهنگی با طبیعت و نقش عناصر طبیعی در مسیر تکامل
این مفاهیم نه‌تنها فلسفی و اسطورهای هستند، بلکه به‌خوبی با قالب‌های داستانمحور، نقش‌آفرینی و حتی اکشن در بازیها هم‌خوانی دارند.
جمع‌بندی: حضور کم‌رنگ اما معنادار
با اینکه آیین زرتشتی نسبت به دیگر ادیان و اسطوره‌ها در بازیهای ویدیویی کمتر دیده می‌شود، اما در همان معدود حضورها نیز با احترام، عمق مفهومی و الهام‌گیری سازنده همراه بوده است. چه در قالب دین قابل انتخاب در بازیهای استراتژیک، چه در لایه‌های زیرین داستانی یا نمادپردازی‌های بصری، حضور زرتشت و آموزه‌های او در بازیها نشان از ظرفیت بالای این میراث فرهنگی برای تولید روایت‌های قدرتمند دارد.
شاید در آینده‌ای نزدیک، شاهد بازیهایی باشیم که بهطور کامل به زندگی زرتشت یا مفاهیم جهان‌بینی زرتشتی اختصاص داشته باشند روایتی که نه‌فقط برای ایرانیان، بلکه برای تمام جهان شنیدنی است. اگر به این مطلب علاقه مند بودید به شما پیشنهاد می کنیم مطلب “8 بازی ویدیویی دونفره برای دورهمی‌های عید که نباید از دست بدهید!” مطالعه کنید.
